Pytanie

Pracownik ośrodka kultury brał udział w dwudniowej wycieczce dla osób dorosłych w charakterze organizatora (kierownika) w ramach delegacji. Dodatkowo wynajęty został przewodnik wycieczki. Wycieczka trwała od godziny 06:00 w sobotę do 22:00 w niedzielę. Pracownik ma pokryte pełne koszty delegacji. Jak w takim wypadku zrekompensować czas pracy pracownikowi?

Aby wiedzieć, jak zrekompensować pracownikowi czas wolny w zamian za wyjazd na wycieczkę, trzeba w pierwszej kolejności obliczyć, jaką część wycieczki wliczyć do jego czasu pracy.

Wyjaśnienie

Wyjazd na wycieczkę to w przypadku pracownika — kierownika wycieczki — wyjazd służbowy, ponieważ wykonuje on z polecenia pracodawcy — domu kultury — pracę poza zakładem pracy. Zgodnie z art. 128 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej: kp) wówczas pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy do wykonywania pracy w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Zasady obliczania czasu pracy w czasie wyjazdu służbowego nie wynikają wprost z przepisów kp. Dlatego bardzo duże znaczenie ma orzecznictwo Sądu Najwyższego, zwłaszcza w zakresie dotyczącym podróży służbowych.

Z orzecznictwa

(…) czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży służbowej oraz czas pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 kp), lecz w zakresie przypadającym na godziny normalnego rozkładu czasu pracy podlegają wliczeniu do jego normy (nie mogą być od niej odliczone), natomiast w zakresie wykraczającym poza rozkładowy czas pracy mają w sferze regulacji czasu pracy i prawa do wynagrodzenia doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit gwarantowanego pracownikowi czasu odpoczynku.

Wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2005 r. II PK 265/04, OSNP 2006/5-6/76

Tak więc w delegacji do czasu pracy wlicza się czas:

  • pracy wynikający z harmonogramu czasu pracy pracownika,
  • efektywnej pracy pracownika oraz
  • podróży służbowej, jeżeli przypada on w czasie pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy.

W przypadku pracownika domu kultury czas samej podróży należy wliczyć do czasu pracy w zależności od tego, czy w tym czasie pracownik pracuje, czy tylko jedzie wraz z wycieczką.

Ponieważ z pytania nie wynika, czy sobota lub niedziela jest dla pracownika dniem pracy wynikającym z jego rozkładu czasu pracy, rozważyć trzeba kilka sytuacji, gdy sobota i niedziela:

  • są dniami pracy pracownika,
  • są dniami wolnymi pracownika.

Przykład

Sobota jest dla pracownika normalnym dniem pracy wynikającym z rozkładu jego czasu pracy, a w zamian pracownik ma wolny poniedziałek. W soboty pracownik świadczy pracę od godzinach 08:00 do 16:00. Ponieważ na wycieczkę został wynajęty przewodnik, to w czasie samej podróży pracownik po prostu jedzie wraz z innymi uczestnikami wycieczki. Podróż do miejsca przeznaczenia trwa od godziny 06:00 do godziny 09:00. Następnie pracownik organizuje czas wycieczce, zajmuje się nią do godziny 18:00. Wieczorem pracownik zorganizuje uczestnikom wycieczki ognisko. Jak obliczyć jego czas pracy?

Dwóch pierwszych godzin podróży do miejsca przeznaczenia wycieczki nie wlicza się do czasu pracy tego pracownika, ale czas od godziny 08:00 do 09:00 jest już wliczany. W tym czasie pracownik wykonuje obowiązki służbowe. Jest to czas jego pracy, przy czym czas od godziny 16:00 do 18:00 to godziny nadliczbowe. Czas odpoczynku pracownika wieczorem i w nocy nie jest wliczany do czasu pracy. Ale jeżeli pracownik wieczorem organizuje jeszcze wycieczce zajęcia — ognisko, to będzie to dla niego czas pracy w godzinach nadliczbowych.
Inaczej będzie, jeśli zarówno sobota, jak i niedziela są dla tego pracownika dniami wolnymi od pracy. Wówczas praca w tych dniach będzie dla pracownika zawsze pracą w godzinach nadliczbowych. Także wówczas obowiązuje zasada, że do czasu pracy wliczany jest jedynie czas efektywnej pracy. Podróż służbowa nie jest wówczas w ogóle wliczana do czasu pracy.

Wyliczony zgodnie zasadami wskazanymi w przykładzie czas pracy stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Należy go pracownikowi zrekompensować czasem wolnym zgodnie z zasadami określonymi w art. 1512 kp, chyba że dom kultury wypłaca za ten czas pracownikowi dodatek do wynagrodzenia. Zasady wypłaty dodatku określa art. 1511 kp.
Fakt wypłacenia diety pracownikowi nie wpływa na te obowiązki.

Co istotne: praca poza zakładem pracy w delegacji nie wpływa na uprawnienie pracownika do 11-godzinnego nieprzetrwanego odpoczynku dobowego (art. 132 § 1 kp).

Jeśli jednak czas spędzony w drodze w delegacji narusza ustaloną w kp normę 11 godzin odpoczynku dobowego, wówczas pracownikowi należą się dni wolne albo dodatkowe wynagrodzenie (wyrok SN z 23 czerwca 2005 r., II PK 265/04).

Oznacza to, że pracownik domu kultury nie powinien w poniedziałek rozpocząć pracy przed godziną 9.00, chyba że ten dzień jest dla niego dniem wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy.

Podstawa prawna

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 8 października 2012 r. poz. 1110)