Pytanie

Siedziba miejskiej biblioteki publicznej mieści się w budynku, który jest własnością gminy i został jej przekazany do użytkowania na podstawie zapisu w statucie. Przy budynku znajduje się spory plac, który biblioteka mogłaby wykorzystać na prowadzenie płatnego parkingu, a uzyskany dochód przeznaczyć na cele statutowe biblioteki.
Czy biblioteka może prowadzić działalność inną niż biblioteczna, skoro art. 4 ust. 1 Ustawy z 27 czerwca 1997 r. (dalej: ustawa o bibliotekach) jest sprzeczny z art. 13 ust. 2 pkt 6 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: ustawa o działalności kulturalnej)? Ustawa o bibliotekach wyznacza całkowicie granice działalności biblioteki, natomiast ustawa o prowadzeniu działalności kulturalnej daje możliwość prowadzenia innej działalności niż kulturalna, o ile jest to zapisane w statucie.

Z przepisów ustawy o bibliotekach wynika, że biblioteka może prowadzić tylko działalność określoną w tej ustawie.

Wyjaśnienie

Podstawowe zadania bibliotek obejmują (art. 4 ustawy o bibliotekach):

  • gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych,
  • obsługa użytkowników (przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz prowadzenie działalności informacyjnej, zwłaszcza informowanie o zbiorach własnych, innych bibliotek, muzeów i ośrodków informacji naukowej, a także współdziałanie z archiwami w tym zakresie).

Do zadań bibliotek może należeć także prowadzenie działalności bibliograficznej, dokumentacyjnej, naukowo-badawczej, wydawniczej, edukacyjnej, popularyzatorskiej i instrukcyjno-metodycznej.

Usługi bibliotek, których organizatorami są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, są ogólnie dostępne i bezpłatne. Jednak opłaty mogą być pobierane (art. 14 ust. 2 ustawy o bibliotekach):
n za usługi informacyjne, bibliograficzne, reprograficzne oraz wypożyczenia międzybiblioteczne, a także za wypożyczenia materiałów audiowizualnych (wysokość tych opłat nie może przekraczać kosztów wykonania usługi),

  • w formie kaucji za wypożyczone materiały biblioteczne,
  • za niezwrócenie w terminie wypożyczonych materiałów bibliotecznych,
  • za uszkodzenie, zniszczenie lub niezwrócenie materiałów bibliotecznych.

Zazwyczaj przyjmuje się, że przepisy powyższe wyczerpują zakres działalności, którą może prowadzić biblioteka. W art. 2 ustawy o bibliotekach stwierdzono natomiast, że w zakresie nieuregulowanym ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. W art. 13 ust. 2 pkt 6 ustawy o działalności kulturalnej stwierdzono, że statut instytucji kultury powinien zawierać m.in. postanowienia o prowadzeniu działalności innej niż kulturalna.

Jednak, moim zdaniem, przepisy ustawy o działalności kulturalnej nie mają tu zastosowania, ponieważ ustawa o bibliotekach zawiera przepisy szczegółowe, które uchylają przepisy ogólne zawarte w ustawie o działalności kulturalnej. Stanowisko takie potwierdza WSA (patrz: wyrok WSA we Wrocławiu z 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wr 114/08). Jeśli więc organizator zawrze w statucie biblioteki zapis o prowadzeniu działalności innej niż wyszczególniona w ustawie o bibliotekach, uchwała nadająca taki statut będzie, zdaniem WSA we Wrocławiu, nieważna.
Oznacza to, że biblioteki mogą prowadzić tylko działalność w zakresie określonym w art. 4 i 14 ustawy o bibliotekach. Biblioteka nie może więc prowadzić innej działalności niż określona w ustawie o bibliotekach, w tym gospodarczej.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 16 kwietnia 2012 r. poz. 406)
  • Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (tekst jedn. Dz.U. z 12 czerwca 2012 r. poz. 642; ost. zm. Dz.U. nr 207, poz. 1230)