Pytanie

Po półrocznym stażu na podstawie umowy z Powiatowym Urzędem Pracy instytucja zatrudniła pracownika na pół etatu na okres 3 miesięcy. Po zatrudnieniu pracownik poinformował pracodawcę, że nabył prawo do emerytury. Jego całkowity staż pracy wynosi 30 lat.
Czy instytucja kultury ma wypłacić odprawę emerytalną, choć w jej planie finansowym nie przewidziano środków na ten cel?
Czy na przyszłość, w celu doprecyzowania regulaminu wynagradzania, można wprowadzić zapis o jednomiesięcznej odprawie dla pracowników, którzy przepracowali w danej instytucji kultury np. 3 lata?

Instytucja kultury ma obowiązek wypłacić pracownikowi odprawę emerytalną bez względu na staż pracy w tej instytucji. Nie można w regulaminie wynagradzania ograniczyć prawa pracownika do tej odprawy poprzez wprowadzenie minimalnego okresu zatrudnienia w instytucji.

Wyjaśnienie

Pracownikowi instytucji kultury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przysługuje jednorazowa odprawa pieniężna (art. 31c ust. 1 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, dalej: ustawa o działalności kulturalnej). Jej wysokość zależy od stażu pracy i wynosi:

  • jednomiesięczne wynagrodzenie — jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 15 lat;
  • dwumiesięczne wynagrodzenie — jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat, a mniej niż 20;
  • trzymiesięczne wynagrodzenie — jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 20 lat.

Do okresu pracy, o którym mowa wyżej, wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Przy czym każda instytucja kultury może w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania, odmiennie niż stanowi to ustawa o działalności kulturalnej, ustalić katalog świadczeń pieniężnych należnych pracownikom i zasady ich nabywania (art. 31d ust. 3 ustawy o działalności kulturalnej). Jeśli takich regulacji w instytucji nie wprowadzono, obowiązują zasady określone w ustawie o działalności kulturalnej.

Proszę zauważyć, że podstawowy akt prawa pracy obowiązujący w polskim porządku prawnym, a mianowicie: Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej: kp), który należy stosować, gdy przepisy szczególne wyczerpująco nie regulują danego zagadnienia (art. 5 kp), nie ustanawia minimalnego okresu zatrudnienia u danego pracodawcy czy w całym życiu zawodowym pracownika, który uprawnia go do otrzymania odprawy emerytalno-rentowej (art. 921 § 1 kp). Co za tym idzie, dyrektor instytucji nie może uzależnić wypłaty odprawy emerytalnorentowej od jakiegoś minimalnego okresu zatrudnienia w danej instytucji kultury.

Nawet jeśli takie postanowienia znajdą się w regulaminie wynagradzania instytucji kultury — będą one z mocy prawa nieważne (art. 18 kp).

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 5 kwietnia 2017 r. poz. 862)
  • Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 12 października 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 17 maja 2017 r. poz. 962)