Pytanie

W 2016 r. w filii bibliotecznej przeprowadzono inwentaryzację, w wyniku której ustalono niedobór księgozbioru. Powstał on z powodu niedopełnienia przez bibliotekarza obowiązków służbowych. Bibliotekarz otrzymał rok na odszukanie zaginionych książek — jednak odzyskał bardzo małą liczbę książek. Pracownikowi pozostał niecały rok do emerytury.
Jak należy postąpić zgodnie z przepisami?

Niedobór księgozbioru instytucja kultury musi rozliczyć.

Wyjaśnienie

Niedobory zawinione powstają na skutek zaniedbań ze strony osób odpowiedzialnych za powierzone im składniki aktywów. Na podstawie decyzji kierownika jednostki niedobory stają się roszczeniem wobec osoby odpowiedzialnej.

Proszę pamiętać, że to dyrektor instytucji kultury jako pracodawca ma obowiązek wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika, stopień jego winy oraz wysokość powstałej szkody (art. 111 Ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, dalej: kp). W kp wyodrębniono odpowiedzialność pracownika:

  • na zasadach ogólnych (art. 114−1211 kp) oraz za umyślne wyrządzenie szkody (art. 122 kp), której podlegają wszyscy pracownicy bez względu na rodzaj umowy o pracę i zajmowane stanowisko,
  • odpowiedzialność szczególną za mienie powierzone (art. 124–127 kp) dotyczącą tylko tych pracowników, którym powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się.

Pracownik, który z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swojej winy wyrządził szkodę pracodawcy zobowiązany jest do jej naprawienia. Nie ma tutaj znaczenia, że pracownik niedługo odchodzi na emeryturę.

Pracodawca może żądać w takim przypadku od pracownika odszkodowania. Przy czym jego wysokość jest ustawowo limitowana i nie może przewyższać 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 kp).

Pracownik może naprawić szkodę na podstawie ugody zawartej z dyrektorem biblioteki (art. 121 kp). Niestety, z pytania nie wynika, czy taką właśnie formę zastosowano. Jednak pracownik może odkupić brakujące książki lub za nie zapłacić. Taka forma zakończenia sprawy jest korzystna zarówno dla pracownika, jak i dla instytucji kultury, gdyż nie ma wtedy potrzeby dochodzenia naprawy szkody na drodze sądowej. Ważne jest, że pracodawca, który domaga się od pracownika naprawienia wyrządzonej szkody, nie może bez jego zgody potrącać z wynagrodzenia za pracę jej równowartości (art. 91 kp).

Jednak przy zawieraniu ugody strony mogą w jej treści umieścić klauzulę dopuszczającą zgodę pracownika na potrącenie z wynagrodzenia pracownika równowartości dochodzonej kwoty — jednorazowo lub w ratach.

Podstawa prawna

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 12 stycznia 2018 r. poz. 108; ost. zm. Dz.U. z 5 lutego 2018 r. poz. 305)