Obecnie podstawą prawną dla udzielenia pracownikowi świadczeń związanych z dokształcaniem się i podnoszeniem kwalifikacji zawodowych jest wprowadzona ustawą z 20 maja 2010 r. zmiana w ustawie z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej: kp) i w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Zmiany tych ustaw weszły w życie 16 lipca 2010 r.
Dzięki tej zmianie w kp pojawiły się nowe artykuły 1031–1036, które regulują podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Przepisy przewidują dwa „tryby” podnoszenia tych kwalifikacji:
Pierwszy tryb wynika z art. 1031 kp i uprawnia pracownika do:
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu bądź zwolnienia.
Dodatkowo art. 1033 kp daje pracodawcy prawo do przyznania pracownikowi dodatkowych świadczeń. W szczególności mogą to być dopłaty do kosztów:
Lista świadczeń dodatkowych dla pracownika jest otwarta.
Wzajemne zobowiązania stron stosunku pracy w zakresie ułatwienia pracownikowi podnoszenia kwalifi kacji reguluje umowa, jaką pracodawca i pracownik powinni zawrzeć na piśmie. W umowie tej pracownikowi nie mogą zostać przyznane mniej korzystne świadczenia, niż te gwarantowane mu przez kp. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by pracodawca przyznał mu więcej uprawnień, niż to wynika z przepisów ogólnych.
Warto też pamiętać o tym, że jeśli pracodawca nie wymaga od pracownika odpracowania określonego okresu „karencji” po zakończeniu nauki, w czasie którego „zamortyzują” mu się nakłady, jakie poczynił na wykształcenie swojego pracownika, to umowa określająca wzajemne prawa i obowiązki stron nie jest wymagana.
Z uwagi na specyfikę instytucji kultury i ustawę o finansach publicznych do dobrych praktyk zaliczyć należy zawieranie takich umów na piśmie. Tak, aby w razie kontroli wydatków danej instytucji móc udokumentować celowość i zasadność określonego wydatku na kształcenie pracownika.
Opodatkowanie i oskładkowanie świadczeń dla pracownika, gdy dokształca się z inicjatywy pracodawcy
Rodzaj świadczenia: Płatny urlop szkoleniowy
- Oskładkowanie: Tak
- Opodatkowanie: Tak
Rodzaj świadczenia: Płatne zwolnienie z części lub całości dnia pracy
- Oskładkowanie: Tak
- Opodatkowanie: Tak
Rodzaj świadczenia: Pokryte przez pracodawcę: koszty dojazdu, zakwaterowania i wyżywienia; koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych; opłaty za naukę pobierane przez szkołę/instytucję.
- Oskładkowanie: Nie
- Opodatkowanie: Nie
Rodzaj świadczenia: Inne świadczenia dla pracownika
- Oskładkowanie: Nie
- Opodatkowanie: Nie
Z kolei drugi tryb podnoszenia kwalifikacji przez pracowników wynika z art. 1036 kp i dotyczy możliwości zawarcia porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Inicjatorem dokształcania się jest wówczas wyłącznie pracownik, a tematyka, w jakiej się kształci, może — choć wcale nie musi — wiązać się z jego zawodem i obowiązkami służbowymi. Uprawnienia pracownicze zależą tu od dobrej woli przełożonego, który może przyznać pracownikowi:
Opodatkowanie i oskładkowanie świadczeń dla pracownika, gdy dokształca się z własnej inicjatywy
Rodzaj świadczenia: Pokryte przez pracodawcę koszty wynikające z porozumienia pomiędzy stronami
- Oskładkowanie: Tak
- Opodatkowanie: Tak
O dokształcaniu i podnoszeniu kwalifikacji przez pracowników oraz obowiązkach instytucji kultury jako pracodawcy pisaliśmy już w kwietniowym Poradniku, str. 43. Tam też znajdą Państwo wzór umowy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika.
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 80, poz. 432).