Pytanie

Czy od 1 stycznia 2013 r. obowiązek ewidencjonowania kasami fiskalnymi będzie dotyczył także bibliotek? Na razie mieścimy się w limitach określonych ustawą zwalniającą z tego obowiązku. W przyszłym roku pewnie też nie osiągniemy pułapu 40 000 zł, ale co po 31 grudnia 2012 r.?

Postępują Państwo prawidłowo. Kary pieniężne nie podlegają VAT, bo nie są to usługi. Instytucja zatem nie powinna ewidencjonować kar pieniężnych za pomocą kasy fiskalnej.

Wyjaśnienie

Opodatkowaniu VAT podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, dalej: ustawa o VAT).

Ze świadczeniem usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do wykonania określonej czynności, istnieje jej odbiorca i w zamian za świadczenie występuje odpłatność. Czynność opodatkowana powstaje wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Opłaty za przetrzymywanie materiałów bibliotecznych, które nalicza i pobiera instytucja kultury, są to kary pieniężne. Płaci je osoba wypożyczająca materiały biblioteczne, których nie odda w ustalonym terminie. Czyli instytucja kultury z tytułu zapłaty tych opłat nie świadczy żadnej usługi.

Kara pieniężna nie wypełnia definicji towaru ani usługi, a jej zapłata nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Tym samym kara pieniężna jest poza zakresem ustawy o VAT. Zasadą jest, że sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (oraz rolników ryczałtowych) powinna być ewidencjonowana za pomocą kasy rejestrującej (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT). Tu dodatkowo należy wskazać, że podstawę opodatkowania stanowi obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku (art. 29 ust. 1 ustawy o VAT).

Zatem kara pieniężna nie jest obrotem z tytułu sprzedaży świadczonej usługi. Podatnik, który otrzymuje taką karę pieniężną, nie ma obowiązku ewidencjonować jej za pomocą kasy rejestrującej.

Faktycznie może dojść do sytuacji, gdy jedna instytucja rejestruje za pomocą kasy fiskalnej opłaty pobierane za świadczone usługi, a nie rejestruje opłat (a właściwie: kar pieniężnych) z tytułu zbyt długiego przetrzymywania materiałów bibliotecznych. Jest to prawidłowe działanie, bo nie ma obowiązku rejestrowania za pomocą kasy fiskalnej opłat, które nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332).