Pytanie

Czy ze względu na trwający stan epidemii dyrektor instytucji kultury może, na wniosek najemcy, zwolnić go z czynszu, nie narażając się na zarzut naruszenia dyscypliny finansów publicznych?
Jaką podstawę prawną podać i w jakiej formie to zrobić?

Obniżając czynsz najemcy, dyrektor instytucji kultury nie naraża się na zarzut naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Wyjaśnienie

Zasada swobody umów jest jedną z podstawowych norm rządzących prawem cywilnym. Wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde jej zachowanie się, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej — oświadczenie woli (art. 60 Ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, dalej: kc). A zatem, strony mogą wyrazić swoją wolę w dowolny sposób, byle tylko wola ta została wyrażona w sposób dostateczny. Poza tym, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 3531 kc).

Działalność instytucji kultury w okresie pandemii jest zawieszona, a zatem najczęściej najemcy nie mogą prowadzić swojej działalności w jej pomieszczeniach. Rozwiązania należy szukać w art. 31s ust. 1 Ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa COVID-19), która została zmieniona Ustawą z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca ustawę COVID-19).

W przypadku, gdy czas obowiązywania zawartej umowy najmu lokalu upływa po 31 marca 2020 r., czyli po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej ustawę COVID-19, a przed 30 czerwca 2020 r., umowa ta ulega przedłużeniu do 30 czerwca 2020 r. na warunkach dotychczasowych.

A zatem instytucja kultury nie może wymówić umowy. Natomiast może obniżyć, a nawet zwolnić najemcę z czynszu na czas określony związany z epidemią.

Szczegółowe zasady wynajmu pomieszczeń i wysokość stawek odpłatności najczęściej określa obowiązujący wobec najemców regulamin wynajmu. Regulamin ten może określać możliwość odstąpienia od pobierania opłaty za wynajem w uzasadnionych przypadkach, przy czym decyzję taką powinien podjąć dyrektor instytucji kultury.

Za przepis prawa, którego naruszenie może skutkować odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, nie może zostać uznany przepis aktu o charakterze wewnętrznie obowiązującym, jakim jest np. regulamin wynajmu pomieszczeń lub zarządzenie dyrektora w tej sprawie.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 19 czerwca 2019 r. poz. 1145; ost. zm. Dz.U. z 8 sierpnia 2019 r. poz. 1495)
  • Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 7 marca 2020 r. poz. 374; ost. zm. Dz.U. z 17 kwietnia 2020 r. poz. 695)
  • Ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 31 marca 2020 r. poz. 568; ost. zm. Dz.U. z 17 kwietnia 2020 r. poz. 695)