Pytanie

Centrum kultury wynajmuje pomieszczenia często także poza godzinami pracy. Pracownicy techniczni instytucji obsługują te wynajmy w czasie wolnym. Z tego tytułu najemcy rozliczają się bezpośrednio z pracownikami, co wynika z umowy najmu.
Instytucja chciałaby jednak dodatkowo obciążać najemcę za zagwarantowanie pełnej obsługi technicznej.
W jakiej formie centrum kultury może wynagrodzić pracowników obsługi technicznej (gdy instytucja nie chce zawierać umów-zleceń ani pomniejszać funduszu nagród z dotacji w ramach wynagrodzeń osobowych)?
Co z czasem pracy?

Przepisy prawa pracy nie zabraniają instytucji kultury nawiązania więcej niż jednego stosunku pracy z danym pracownikiem. Brak regulacji prawnych w tym zakresie powoduje jednak, że należy w tym zakresie odwołać się do poglądów wyrażonych w doktrynie i orzecznictwie.

Wyjaśnienie

Wynika z nich, iż zawarcie z pracownikiem drugiej umowy o pracę jest możliwe jedynie w przypadku, gdy rodzaj wykonywanej na jej podstawie pracy jest inny niż w ramach pierwszego stosunku pracy.

Zakres obowiązków odnoszący się do kolejnej umowy o pracę musi więc być inny niż uzgodniony i wykonywany w podstawowym zatrudnieniu.

Bez wątpienia takie zasadnicze różnice nie występują pomiędzy zadaniami realizowanymi przez pracowników technicznych w normalnych godzinach pracy a tymi wykonywanymi na terenie centrum kultury czy też przy użyciu jego sprzętu poza terenem centrum kultury, ale na rzecz podmiotu trzeciego.

Potwierdza to orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Z orzecznictwa

Zawieranie z własnym pracownikiem dodatkowej, drugiej umowy o pracę za normalnym wynagrodzeniem judykatura dopuszcza tylko wyjątkowo, gdy chodzi o rodzaj pracy wyraźnie inny niż uzgodniony w podstawowym czasie pracy.

Uchwała Sądu Najwyższego z 12 marca 1969 r., sygn. akt III PZP 1/69, OSNCP 1969, nr 11, poz. 197

Gdy dodatkowa umowa dotyczy prac tego samego rodzaju, mamy do czynienia z próbą obejścia przepisów o czasie pracy i wysokości wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

Uchwała SN z 12 kwietnia 1994 r., sygn. akt I PZP 13/94, OSNAPiUS 1994, nr 3, poz. 39

Świadczenie tej samej rodzajowo pracy, co określona w umowie o pracę, poza normalnym czasem pracy pracowników na podstawie kolejnej umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych jest wykonywaniem pracy w godzinach nadliczbowych. Zawieranie umów cywilnoprawnych na prace rodzajowo takie same jak wykonywane na umowę o pracę jest obejściem przepisów o czasie pracy, przy czym nie ma tu znaczenia wola pracownika i pracodawcy. Tym samym należy zwrócić szczególną uwagę, aby umowa o pracę i umowa zlecenia dotyczyły całkowicie innych prac. Powinny tutaj wystąpić nie tylko różnice między czynnościami wykonywanymi na podstawie tych dwóch umów, ale bardzo wyraźne rozróżnienie konkretnych prac. Rodzaj pracy to pojęcie bardzo szerokie. Nie obejmuje jedynie konkretnego zakresu obowiązków danego pracownika, ale całokształt czynności wynikających z nazwy danej pracy, jej powszechnej charakterystyki [podkreślenie Autora].

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 17 sierpnia 2006 r., sygn. akt III APa 24/06, OSA 2007, nr 7, poz. 12

Skoro centrum kultury nie chce zawierać umów-zleceń, to rozwiązania są dwa.

Po pierwsze, traktowanie tej dodatkowej pracy na rzecz podmiotu zewnętrznego, gdy będzie wykonywana poza normalnymi godzinami pracy pracownika, jako pracy w godzinach nadliczbowych (art. 151 § 1 Ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, dalej: kp), za którą należy się pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie lub czas wolny (art. 1511 i art. 1512 kp).

Po drugie, pracownik centrum kultury może zawrzeć z najemcą — podmiotem trzecim, odrębną umowę, na podstawie której świadczy tę dodatkową pracę.
Nie będzie to praca w godzinach nadliczbowych, gdyż nie jest to praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy.

Instytucja kultury, jako jednostka sektora finansów publicznych, na której spoczywa obowiązek racjonalnego wydatkowania środków publicznych, musi pamiętać, aby umniejszać swoim pracownikom wynagrodzenie za pracę, gdy będą w normalnych godzinach swojej pracy wykonywać pracę na rzecz podmiotu trzeciego (art. 80 kp).

Podstawa prawna

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 5 czerwca 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 8 sierpnia 2019 r. poz. 1495)