Pytanie

Organizator zakłada przekazanie ośrodkowi kultury administrowanie kręgielnią usytuowaną obok świetlicy wiejskiej, w której — oprócz usługi rekreacji — będzie sprzedawany alkohol.
Czy ośrodek musi prowadzić działalność gospodarczą, wydzieloną księgowość i czy może prowadzić sprzedaż alkoholu?

Jeżeli statut ośrodka kultury zawiera postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, to może on taką działalność prowadzić. W statucie należy wskazać, w jakim zakresie taka działalność gospodarcza ma być prowadzona. Moim zdaniem, sprzedaży alkoholu w takim miejscu nie może prowadzić instytucja kultury, ponieważ nie jest przedsiębiorcą.

Wyjaśnienie

Instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora, który powinien zawierać postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, jeżeli instytucja zamierza taką działalność prowadzić (art. 13 ust. 1 i ust. 2 pkt 6 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, dalej: ustawa o działalności kulturalnej).

Wszystko więc zależy od tego, czy statut ośrodka kultury zawiera w tym przypadku takie zapisy. Jeśli tak, to może prowadzić działalność gospodarczą, czyli inną niż działalność kulturalna, która jest podstawową działalnością każdej instytucji kultury, co wynika wprost z art. 9 ust. 1 ustawy o działalności kulturalnej. Przy czym, zapisy w statucie w tym zakresie nie mogą być zbyt ogólne. W orzecznictwie podkreśla się, że taka działalność nie powinna odbiegać od podstawowego celu, do jakiego powołano daną instytucję kultury.

Z orzecznictwa

O ile działalność inna niż kulturalna nie powinna być wymieniona szczegółowo, tak sformułowanie w treści statutu nie powinno pozostawiać wątpliwości, że zakres tej działalności nie będzie całkowicie odbiegał od celu, dla którego instytucja ta została powołana. Odmienna interpretacja normy art. 13 ust. 2 pkt 2 [ustawy o działalności kulturalnej] jest nieuprawniona, gdyż otwierałaby możliwość prowadzenia podwójnej działalności — jednej wynikającej ze statutu i drugiej, ustalanej autonomicznie przez instytucję kultury na podstawie: „obowiązujących przepisów”. Taki dualizm prawnych podstaw (o różnej mocy prawnej), prowadzenia działalności przez instytucję kultury jest niedopuszczalny. Zbyt ogólnikowe określenie zakresu działalności gospodarczej instytucji kulturalnej powoduje niezgodność postanowień przedmiotowego statutu z przepisem art. 13 ust. 2 pkt 6 [ustawy o działalności kulturalnej] [uzupełnienia i podkreślenie Autora].

Wyrok NSA z 21 maja 2020 r., sygn. akt II OSK 2828/19

Wystarczy, moim zdaniem, w tym przypadku uwzględnić w kręgielni elementy, które pozwolą uznać, że poprzez korzystanie z niej, użytkownicy będą mieli możliwość obcowania z kulturą szeroko pojętą. Ośrodek kultury powinien zwrócić na to uwagę, np. udostępniając efekty swojej działalności w takiej kręgielni, oferując swoją ofertę kulturalną, dodając elementy sztuki lokalnej itp.

Co do sprzedaży alkoholu, trzeba mieć na uwadze wymogi przewidziane w Ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: ustawa o wychowaniu w trzeźwości).

Sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zezwolenie takie wydaje się na podstawie wniosku przedsiębiorcy (art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości).

Przy czym, w przypadku takich przepisów przez przedsiębiorcę rozumie się podmiot, który podlega obowiązkowi zgłoszenia do CEIDG (osoby fizyczne i wspólnicy spółki cywilnej) lub rejestru przedsiębiorców KRS (osoby prawne i inne podmioty podlegające temu obowiązkowi), a instytucje kultury, jako osoby prawne, nie podlegają wpisowi do KRS.

Ponadto, instytucje kultury mają inne zadania do realizacji określone w ustawie o działalności kulturalnej. Nie jest to działalność komercyjna, w ramach której np. sprzedaje się alkohol w placówce czysto rekreacyjnej w rozumieniu komercyjnym. Instytucje kultury są też jednostkami sektora finansów publicznych, finansowanymi poprzez dotacje publiczne i podlegającymi przepisom o finansach publicznych i dyscyplinie finansów publicznych. Dlatego, moim zdaniem, w tym przypadku ośrodek kultury nie może prowadzić sprzedaży alkoholu. Wyjściem z tej sytuacji, podobnie, jak ma to miejsce np. w teatrach, jest powierzenie prowadzenia punktu handlowego przedsiębiorcy.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 7 lutego 2020 r. poz. 194; ost. zm. Dz.U. z 24 października 2019 r. poz. 2020)
  • Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 19 listopada 2019 r. poz. 2277; ost. zm. Dz.U. z 31 sierpnia 2020 r. poz. 1492)