• Instytucje kultury, które finansują swoje projekty ze środków unijnych, muszą ocenić, kiedy VAT będzie również finansowany z tych środków
  • Finansowanie VAT ze środków unijnych jest możliwe tylko wówczas, gdy instytucja nie może odzyskać go w żaden inny sposób
  • Zwolnienie przedmiotowe i podmiotowe uprawnia instytucję do uznania VAT naliczonego za koszt kwalifikowany

Kwestie kosztów kwalifikowanych każdorazowo rozstrzygają przepisy określające zasady korzystania ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej. A przepisy podatkowe, w tym ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) wypełniają jedynie funkcje pomocnicze przy ocenie, czy VAT może być kosztem kwalifikowanym.

Instytucja kultury, która ponosi wydatki w ramach programów fi nansowanych z pomocy zagranicznej (w tym unijnej), płaci także podatki (będące składnikiem tych wydatków, głównie VAT, ale przy zakupie niektórych towarów również podatek akcyzowy). Jeśli tego VAT nie można odzyskać, wówczas będzie on kwalifikował się do współfinansowania przez Unię. W takiej sytuacji VAT, który zostanie instytucji kultury zwrócony w jakikolwiek sposób, nie będzie wydatkiem kwalifikowanym, nawet jeżeli instytucja faktycznie go nie odzyska.

Zatem VAT nie jest kosztem kwalifikowanym w ramach programów pomocowych, jeśli instytucja kultury jest czynnym podatnikiem VAT i przysługuje jej prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o kwotę VAT naliczonego.

Na zasadach ogólnych

Instytucje kultury są podatnikami VAT, jeśli samodzielnie wykonują działalność gospodarczą (w rozumieniu ustawy o VAT) bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, instytucji przysługuje prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o kwotę VAT naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast kwotę VAT naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika (art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT):

  • z tytułu nabycia towarów i usług,
  • potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,
  • od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu.

Jeśli tylko nabywany — w ramach projektu unijnego — towar ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, instytucja kultury ma prawo do odliczenia VAT naliczonego zawartego w fakturze dokumentującej taki zakup. Instytucja kultury skorzysta z prawa do odliczenia VAT naliczonego pod warunkiem istnienia bezpośredniego i bezspornego związku zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. takich, których następstwem jest określenie VAT należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). W szczególności gdy zakup jest związany z planowanym świadczeniem usług kulturalnych, które nie podlegają zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 ustawy o VAT.

Każda instytucja kultury, która jest czynnym podatnikiem VAT, musi odpowiedzieć sobie na pytanie, czy wydatki finansowane z pomocy zagranicznej, które zawierają w swojej cenie VAT służyć będą wykonywaniu czynności opodatkowanych tym podatkiem.

Przykład

Instytucja kultury świadczy usługi kulturalne w zakresie wstępu na widowiska artystyczne lub do obiektów kulturalnych. Tu oczywiście wydatek finansowany z pomocy zagranicznej musi mieć związek z wykonywaniem tych usług.

Zatem VAT nie może być kosztem kwalifikowanym, gdy wydatki mają służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych przez instytucje kultury, jeśli instytucja ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur za te towary.

Czynności zwolnione od VAT

Jeśli nabywane — w ramach projektu unijnego — towary instytucja kultury wykorzystuje do wykonywania czynności zwolnionych od VAT, to nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących zakup tych towarów. Przy instytucjach kultury należy pamiętać o zwolnieniu usług kulturalnych świadczonych przez (art. 43 ust. 1 pkt 33 ustawy o VAT):

  • a) podmioty prawa publicznego lub inne podmioty uznane na podstawie odrębnych przepisów za instytucje o charakterze kulturalnym lub wpisane do rejestru instytucji kultury, prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną,
  • b) indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów.

W takiej sytuacji, gdy wydatek jest związany z wykonywaniem usług zwolnionych, to jest on kosztem kwalifikowanym.

Zwolnienie podmiotowe

Również te instytucje kultury, które korzystają ze zwolnienia podmiotowego, nie mają prawa do odliczenia VAT naliczonego. Co do zasady zwalnia się od podatku od towarów i usług podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł (art. 113 ustawy o VAT). Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty VAT.
Dodatkowo należy tu zauważyć, że do kwoty 150 000 zł uprawniającej do korzystania ze zwolnienia wlicza się jedynie sprzedaż opodatkowaną, zatem nie wlicza się kwot sprzedaży zwolnionej (przedmiotowo).

Instytucja kultury zwolniona podmiotowo od VAT, niebędąca czynnym podatnikiem VAT również nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących zakup towarów, w tym również towarów finansowanych z pomocy zagranicznej. Czyli VAT, jaki płaci taka instytucja przy zakupie towarów i usług w ramach projektu unijnego, jest kosztem kwalifikowanym.

W razie wątpliwości pomoże minister

Na zakończenie należy dodać, że w przypadku wątpliwości co do prawa do odliczenia VAT naliczonego instytucja kultury może wystąpić do ministra finansów o wydanie interpretacji indywidualnej. Często organ udzielający pomocy zagranicznej chce mieć potwierdzenie, że instytucja kultury nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego związanego z wydatkami finansowanymi z pomocy zagranicznej. Wtedy takim potwierdzeniem będzie wydana interpretacja indywidualna.

Podstawa prawna

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 134, poz. 780)