Pytanie

Samorządowa instytucja kultury oprócz działalności kulturalnej prowadzi również statutową działalność gospodarczą, a uzyskane z niej przychody przeznacza na realizację podstawowych zadań statutowych, czyli na działalność kulturalną. Niedawno w instytucji zorganizowano imprezę sportową. Organizatorem był prywatny przedsiębiorca, który sprzedawał własne bilety wstępu. Impreza trwała jeden dzień, ale przygotowania do niej sparaliżowały działalność instytucji na 4 dni. Osoba zarządzająca instytucją udostępniła pomieszczenia, ludzi, sprzęt itp. całkowicie nieodpłatnie. Powodem tego miał być patronat prezydenta miasta. Instytucja poniosła więc koszty, których wysokość można oszacować, i jest to kwota znaczna. Przychodów, np. z tytułu wynajmu, instytucja nie uzyskała żadnych. W mieście oprócz instytucji kultury działa także miejskie centrum sportu i rekreacji.
Czy dochód ustalony jako równowartość kosztów poniesionych na organizację tej imprezy należy opodatkować podatkiem dochodowym od osób prawnych, czy też, jako koszt sfinansowany z dotacji podmiotowej będzie, wolny od podatku?

Z pytania wynika, że instytucja kultury nieprawidłowo wykorzystała część dotacji podmiotowej. Jeżeli wydatki te sfinansowano z dotacji, to nie trzeba ich opodatkowywać. Podatek dochodowy pojawi się w razie sfinansowania wymienionych wydatków ze środków własnych.

Wyjaśnienie

Organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów (art. 28 ust. 3 pkt 1 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej).

Przepis ten wyraźnie wskazuje, na co instytucja kultury może przeznaczyć środki z otrzymanej dotacji podmiotowej. Wydatkowanie jej na działania opisane w pytaniu jest nieprawidłowe.

Trzeba też pamiętać, że finansowanie działań z zakresu kultury i sportu to dwie osobne dziedziny i cele finansowania podlegające odrębnym regulacjom prawnym, a w konsekwencji — na co wyraźnie zwraca się uwagę w orzecznictwie — instytucja kultury nie może przeznaczać swojej dotacji podmiotowej na działania sportowe.

Przypominam stanowisko NSA, według którego instytucja kultury, jako osoba prawna, jest całkowicie odrębnym w stosunku do gminy podmiotem prawa, z własnym majątkiem, środkami trwałymi, przychodami oraz kosztami, samodzielnie gospodarującą w ramach posiadanych środków.

Samodzielność instytucji kultury jako osoby prawnej oznacza także, że organizator nie może w sposób dowolny samodzielnie modyfikować zakresu działalności instytucji kultury. Zupełnie odmienny sposób finansowania przez gminę zadań z zakresu działalności sportu (jedynie bezpośrednio z budżetu gminy lub w formie dotacji przedmiotowych, celowych) oraz zadań z zakresu działalności kulturalnej (jedynie poprzez udzielenie dotacji podmiotowej) powoduje, że umieszczenie środków finansowych przeznaczonych w budżecie gminy na sport w planie finansowym samodzielnej osoby prawnej, jaką jest instytucja kultury, nie znajduje podstaw prawnych (wyrok NSA z 20 marca 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 134/08).

Finansowanie instytucji kultury jako odrębnych podmiotów odbywa się na innych zasadach niż zadania z zakresu sportu (wyrok NSA z 3 lipca 2012 r., sygn. akt II OSK 957/12).

Wynika z tego, że zastosowanie znajdą tu przepisy m.in. art. 252 Ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, z których wynika, że dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia takiej okoliczności, czyli w tym przypadku wydatkowania niezgodnie z przeznaczeniem.

W przypadku gdy termin wykorzystania dotacji jest krótszy niż rok budżetowy, podlegają one zwrotowi w terminie 15 dni po upływie terminu wykorzystania dotacji.

Zwrotowi podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości.

Natomiast odsetki od dotacji podlegających zwrotowi nalicza się, począwszy od dnia przekazania z budżetu samorządowego dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem.

Jeżeli chodzi o podatek dochodowy, zwolnieniem przedmiotowym objęto dotacje otrzymane z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem dopłat do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych ustawach (art. 17 ust. 1 pkt 47 Ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych).

Jeżeli w tym przypadku wydatki sfinansowano uzyskaną z budżetu gminy dotacją korzystającą z tego zwolnienia od podatku, to dochód stanowiący równowartość tych wydatków podlega również temu samemu zwolnieniu z opodatkowania, ponieważ wydatków tych dokonano ze środków wolnych od podatku (patrz m.in. interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 24 maja 2018 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.140.2018.1.MM; z 15 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.22.2018.2.KS).

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 16 października 2018 r. poz. 1983; ost. zm. Dz.U. z 19 kwietnia 2019 r. poz. 730)
  • Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 10 maja 2019 r. poz. 869)
  • Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 10 maja 2019 r. poz. 865)