Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odpowiedział na poselską interpelację (nr 19985) w sprawie zasad gospodarki funduszami instytucji kultury utworzonych przez gminy.

W pytaniu do ministra (interpelacja z 15 grudnia 2010 r.) posłowie przypomnieli, że zasady gospodarki funduszami instytucji kultury utworzonych przez gminy zawiera ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, ze zm.). Art. 29 tej ustawy określa zasady rozliczenia funduszu własnego tych instytucji. Posłowie zaznaczyli, że fundusz instytucji kultury, o którym mowa w powyższym przepisie, jest jedynym funduszem własnym ww. jednostek.

Jak wynika z treści omawianego przepisu gospodarka funduszem instytucji kultury jest elastyczna. Źródła zwiększenia i zmniejszenia funduszu są katalogiem otwartym. Co więcej, każdą stratę (ujemny wynik finansowy) można pokryć z funduszu własnego do pełnej jego wysokości. Ustawodawca nie przyjął bowiem barier ochrony tej części majątku, która została przekazana instytucji kultury przez jej organizatora, np. gminę.

W ocenie ekspertów art. 29 ww. ustawy obciążony jest błędem. Nie respektuje zasady równowagi bilansowej. Fundusz instytucji odpowiada bowiem jej aktywom netto, a nie wartości wydzielonego i nabytego mienia. Oryginalnymi regulacjami są również przepisy art. 29 ust. 3 i 4 omawianej ustawy mówiące o zwiększeniu (zmniejszeniu) funduszu o amortyzację majątku trwałego. Zdaniem biegłych rewidentów właściwie nie wiadomo, jakiemu celowi mają te regulacje służyć, tym bardziej że nie wynikają z nich żadne realne zmiany funduszu instytucji kultury, gdyż umorzenie to nic innego jak zakumulowana amortyzacja. Nawet jeżeli uznać zapisy o umorzeniu i amortyzacji za regulacje szczególne, wyłączające stosowanie przepisów ustawy o rachunkowości, to trzeba potraktować je za błędne, gdyż nic konkretnie z nich nie wynika.

Należy również zwrócić uwagę na art. 29 ust. 7 wyżej cytowanej ustawy. Stanowi on, że instytucja kultury może tworzyć z zysku oraz z innych środków przekazanych jej przez osoby prawne i fizyczne fundusz załogi, z przeznaczeniem na wypłatę nagród indywidualnych oraz inne fundusze. Wystarczy wskazać, że zarówno fundusz załogi, jak i jemu podobne mają charakter zobowiązań. Są zatem funduszami specjalnymi. Nie są więc zaliczane do funduszy własnych jednostki.

Posłowie w interpelacji wyrazili wątpliwości, czy uwagi ekspertów oraz biegłych rewidentów w opisanej sprawie są zasadne i czy ministerstwo planuje przeanalizować powyższy problem z uwzględnieniem zmiany ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w odpowiedzi na interpelację poselską z 26 stycznia 2011 r. stwierdził, że ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jest w ogólności pozytywnie oceniana przez instytucje kultury, ale niektóre jej przepisy należy dostosować do stanu prawnego wynikającego z innych ustaw o charakterze systemowym; dotyczy to między innymi obecnego brzmienia art. 29 w zakresie opisanym w przekazanej interpelacji. W związku z tym oraz w związku z potrzebą wprowadzenia innych zmian w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowany został projekt ustawy zmieniającej ustawę z dnia 25 października 1991 r., który aktualnie znajduje się w Sejmie.

Brzmienie zmienionego art. 29 było konsultowane z biegłymi rewidentami oraz z Ministerstwem Finansów i w projekcie jest ono następujące:

Art. 29. Wartość majątku instytucji kultury odzwierciedla fundusz instytucji kultury, który odpowiada wartości mienia wydzielonego dla instytucji.

Jednocześnie minister poinformował, że pierwsze czytanie w Sejmie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz niektórych innych ustaw zostało zaplanowane na dzień 2 lutego 2011 r. (druk sejmowy nr 3786).

Więcej na temat praktycznych konsekwencji nowego brzmienia art. 29 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w jednym z kolejnych numerów Poradnika Instytucji Kultury.