Pytanie

Zgodnie z art. 19 ust. 2 Ustawy z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (dalej: ustawa o bibliotekach) gmina organizuje i prowadzi co najmniej jedną gminną bibliotekę publiczną, wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych.
Czy gmina może podpisać porozumienie z inną gminą na prowadzenie biblioteki? Ustawa o bibliotekach na pewno dopuszcza taką formę co do biblioteki powiatowej, ale jak wygląda sprawa biblioteki gminnej?

Gmina może zawrzeć z inną gminą umowę w sprawie prowadzenia biblioteki.

Wyjaśnienie

Z art. 19 ust. 2‒4 ustawy o bibliotekach wynika m.in., że:

  • gmina organizuje i prowadzi co najmniej jedną gminną bibliotekę publiczną, wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych;
  • powiat organizuje i prowadzi co najmniej jedną powiatową bibliotekę publiczną (zadania powiatowej biblioteki publicznej może wykonywać, na podstawie porozumienia, wojewódzka lub gminna biblioteka publiczna działająca i mająca swoją siedzibę na obszarze powiatu);
  • samorząd województwa organizuje i prowadzi co najmniej jedną wojewódzką bibliotekę publiczną.

Poza tymi przepisami trzeba pamiętać o art. 2 ustawy o bibliotekach, zgodnie z którym w zakresie nieuregulowanym ustawą o bibliotekach, do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: ustawa o działalności kulturalnej).

A zatem organizatorzy, czyli:

  • ministrowie oraz kierownicy urzędów centralnych organizują działalność kulturalną, tworząc państwowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym (art. 8 ustawy o działalności kulturalnej);
  • jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym (art. 9 ust. 1 ustawy o działalności kulturalnej).

Wymienieni tu organizatorzy mogą na podstawie umowy zawartej między sobą (art. 21 ust. 1 i 1a ustawy o działalności kulturalnej):

  • tworzyć lub łączyć prowadzone przez nich instytucje kultury (instytucja kultury utworzona w ten sposób jest wspólną instytucją kultury organizatorów, którzy ją utworzyli, chyba że umowa stanowi inaczej);
  • prowadzić jako wspólną instytucję kultury prowadzoną przez jednego z organizatorów instytucji kultury (w tym przypadku strony określają też okres, na który umowa została zawarta).

W umowach takich strony:

  • określają wielkość środków wnoszonych przez każdą z nich, niezbędnych do prowadzenia działalności przez instytucję kultury;
  • ustalają swoje uprawnienia odnośnie do treści statutu, powołania dyrektora, likwidacji instytucji,
  • a także wskazują organizatora prowadzącego rejestr tej instytucji.

Skoro organizatorem instytucji kultury jest jednostka samorządu terytorialnego, czyli także gmina, to może ona zawrzeć wspomnianą umowę z inną gminą w sprawie prowadzenia wspólnej instytucji kultury, także biblioteki.

Dodatkowo biblioteki samorządowe mogą zawierać, za zgodą organizatora, porozumienia z innymi bibliotekami i instytucjami w sprawie wspólnego prowadzenia obsługi bibliotecznej określonych obszarów i środowisk (art. 19 ust. 5 ustawy o bibliotekach).

Podstawa prawna

  • Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (tekst jedn. Dz.U. z 7 sierpnia 2019 r. poz. 1479)
  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 7 lutego 2020 r. poz. 194; ost. zm. Dz.U. z 24 października 2019 r. poz. 2020)