• Jednostka samorządu terytorialnego przejmująca instytucję kultury musi wykazać, że ma program działania i środki na jej prowadzenie.
  • Umowa przekazania jest podstawą wykreślenia instytucji z rejestru prowadzonego przez organizatora.
  • Pracownicy przekazywanej instytucji kultury zachowują dotychczasowe warunki pracy i płacy.

Jednostce samorządu terytorialnego (JST) można przekazać państwową instytucję kultury lub instytucję kultury. W pierwszym przypadku może to zrobić minister lub kierownik urzędu centralnego administracji rządowej. W drugim — inna jednostka samorządu terytorialnego, będąca organizatorem tej instytucji (wyjątkiem od tej zasady są te instytucje kultury, które JST jest obowiązana tworzyć i prowadzić na podstawie odrębnych ustaw). Pozwala na to ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: ustawa o działalności kulturalnej), a dokładnie jej art. 21a.

Przekazanie odbywa się na wniosek jednostki samorządu terytorialnego i w drodze umowy. Celem zaś jest wykonywanie zadań własnych tej jednostki w zakresie działalności kulturalnej.

Uwaga!
Zarówno w przypadku przekazania instytucji kultury przez ministra lub kierownika urzędu centralnego administracji rządowej, jak i w sytuacji, gdy to jednostka samorządu terytorialnego przekazuje instytucję kultury innej JST, warunkiem niezbędnym przekazania jest wykazanie przez jednostkę samorządu terytorialnego, której ta instytucja została przekazana, że posiada program działania oraz środki na prowadzenie instytucji kultury.

Przykład

W 2008 r. Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego i Urząd Miasta Stołecznego Warszawy podjęły decyzję o wzajemnym przekazaniu sobie teatrów. Marszałek przekazał miastu Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie, a samorząd wojewódzki został organizatorem Teatru Praga, stworzonego przez miasto w 2007 r.

Kto prowadzi rejestr

Instytucje kultury uzyskują osobowość prawną i mogą rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora (ministra, kierownika urzędu centralnego lub jednostkę samorządu terytorialnego). Do rejestru tego wpisuje się z urzędu tylko te instytucje kultury, które utworzone są przez danego organizatora, a nie wszelkie instytucje, choćby nawet utworzone przez podmioty tego samego szczebla administracyjnego.

Zatem jeżeli JST tworzy jakąś instytucję kultury, to tym samym jest zobowiązana prowadzić rejestr, do którego utworzona przez nią instytucja zostanie wpisana.

Z orzecznictwa

(…) do rejestru prowadzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego nie może być wpisana instytucja kultury prowadzona przez ministra, kierownika urzędu centralnego lub inną jednostkę samorządu terytorialnego (…).

Wyrok WSA w Poznaniu z 16 lipca 2008 r., sygn. akt IV SA/Po 29/08

Kiedy można wykreślić instytucję z rejestru

Umowa przekazania instytucji kultury jest podstawą do wykreślenia instytucji kultury z rejestru prowadzonego przez organizatora przekazującego instytucję kultury. Po jej wykreśleniu instytucję wpisuje się do rejestru prowadzonego przez organizatora (JST), któremu instytucja kultury została przekazana. Jeżeli zatem minister przekazuje instytucję kultury jednostce samorządu terytorialnego, to wówczas ta instytucja z jednej strony zostaje wykreślona z rejestru, w którym do tej pory figurowała, czyli rejestru prowadzonego przez ministra, z drugiej zaś – zostaje wpisana do nowego rejestru. W tym przypadku będzie to rejestr prowadzony przez jednostkę samorządu terytorialnego, której została przekazana.

Pracownicy i mienie

Pracownicy przekazanej instytucji kultury nie powinni jednak obawiać się o pracę. Ponieważ przez fakt przekazania instytucji kultury, w której dotąd pracowali, staną się pracownikami samorządowej instytucji kultury, tj. tej JST, której ich instytucja została przekazana. Zachowają przy tym dotychczasowe warunki pracy i płacy. Mienie przekazywanej instytucji kultury nabywa nieodpłatnie właściwa jst, z zastrzeżeniem tych przypadków, gdy następuje likwidacja samorządowej instytucji kultury.

Koszty związane z uregulowaniem stanu prawnego tego mienia obciążają budżet przekazywanej instytucji.

Podstawa prawna

Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.)