Pytanie

Samorządowa instytucji kultury, która nie jest podatnikiem VAT, prowadzi sprzedaż komisową dzieł sztuki i wydawnictw, na rzecz osób fizycznych (artystów) i innych galerii. Z tytułu sprzedaży komisowej galeria pobiera dla siebie 10% prowizji. W jaki sposób należy księgować przyjęcie towaru do sprzedaży i w jakiej wartości? W jaki sposób ewidencjonować w księgach tę sprzedaż i rozliczać ją po zakończeniu okresu sprzedaży (danej wystawy), w tym zwrot niesprzedanych dzieł lub wydawnictw? W jaki sposób księgować sprzedaż gotówkową i za pomocą terminali osobom trzecim?

Sprzedaż komisowa polega na zawarciu między komitentem (zlecającym sprzedaż) a komisantem (przyjmującym zlecenie), którym w tym przypadku jest instytucja kultury, umowy oraz jej realizacji w imieniu własnym, ale na rachunek komitenta (art. 765 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, dalej: kc). Instytucji kultury (komisantowi) należy się wynagrodzenie w formie prowizji za pełnione usługi.

Wyjaśnienie

Jeśli komisant sprzedał oddaną mu do sprzedaży rzecz (dzieło sztuki, wydawnictwa) na warunkach korzystniejszych niż oznaczone przez komitenta, to uzyskaną korzyść przekazuje komitentowi (art. 767 kc).

W przypadku odwrotnym, czyli jeśli komisant sprzedał oddaną mu do sprzedaży rzecz za cenę niższą od ceny oznaczonej przez komitenta, zobowiązany jest zapłacić komitentowi różnicę (art. 768 § 1 kc). Przy sprzedaży komisowej towar przyjęty przez samorządową instytucję kultury pozostaje własnością komitenta (artysty, innej instytucji kultury lub firmy), aż do momentu jego sprzedaży lub zwrotu. Prowizja ustalona w wysokości 10% kwoty sprzedaży jest przychodem instytucji kultury, natomiast nie jest nim pozostała część należnej od nabywcy kwoty.

Komitent dokonuje dostawy towaru na rzecz komisanta, dlatego też jeśli jest on czynnym podatnikiem VAT, powinien wystawić fakturę. Jeżeli dzieła sztuki lub wydawnictwa w komis oddaje osoba fizyczna, która nie jest podatnikiem VAT, to nie wystawia ona faktury. W takim przypadku transakcję dokumentuje umowa komisowa.

W księgach rachunkowych instytucja kultury, która nie jest podatnikiem VAT, może ująć to następująco:

  1. Przyjęcie towaru (dzieła sztuki, wydawnictwa) w komis — ewidencja pozabilansowa:
    • Wn 390 „Towary obce w komisie”.
  2. Sprzedaż dzieła sztuki lub wydawnictwa przyjętego w komis:
    • Wn 240 „Pozostałe rozrachunki” — kwota, za którą sprzedano obraz lub wydawnictwo,
    • Ma 700 „Sprzedaż usług” — wartość prowizji,
    • Ma 300 „Rozliczenie zakupu” (analitycznie: rozliczenie z tytułu umów komisowych) — wartość brutto pomniejszona o prowizję.
  3. Wpływ zapłaty:
    • Wn 100 „Kasa” lub 130 „Rachunek bankowy”,
    • Ma 240 „Pozostałe rozrachunki”.
  4. Wydanie towaru nabywcy (wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej):
    • Ma 390 „Towary obce w komisie”.
  5. Uregulowanie zobowiązania wobec komitenta:
    • Wn 201 „Rozrachunki z dostawcami” (analitycznie: rozrachunki z komitentem),
    • Ma 130 „Rachunek bieżący”.
  6. Rozliczenie zakupu (komisu):
    • Wn 300 „Rozliczenie zakupu” (analitycznie: rozliczenie z tytułu umów komisowych),
    • Ma 201 „Rozrachunki z dostawcami” (analitycznie: rozrachunki z komitentem).

Jeśli dzieła sztuki nie zostały sprzedane i instytucja kultury zwraca je autorom, wystarczy je wyksięgować z ewidencji pozabilansowej zapisem:

  • Ma 390 „Towary obce w komisie”.

Podstawa prawna

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1370)