Pytanie

Pytania dotyczą czasu pracy.
Jak podsumować okres rozliczeniowy? Czy należy zsumować godziny przepracowane i od nich odjąć wszystkie nieobecności, czyli urlopy, zwolnienia lekarskie, czas wolny udzielony w zamian za nadgodziny itp?
Czy otrzymana w ten sposób liczba godzin powinna być równa lub niższa od obowiązującego pracownika w tym okresie wymiaru czasu pracy? A co w przypadku soboty, gdy pracownik pracował 3 godziny, a odebrał dzień wolny, czyli 8 godzin?

Na początku warto uściślić jedną kwestię: pracodawca nie tyle podsumowuje okres rozliczeniowy, lecz ustala obowiązujący każdego pracownika wymiar jego czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 130 § 1 Ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, dalej: kp).

Wyjaśnienie

W tym celu najpierw powinien ustalić liczbę godzin pracy przypadających w danym okresie rozliczeniowym, czyli normę czasu pracy. Można to zrobić, korzystając z gotowych przeliczników, np. na stronach internetowych, albo policzyć samemu w sposób opisany w art. 130 § 1 kp:

  • pomnożyć 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
  • dodać do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, a następnie
  • odjąć 8 godzin czasu pracy za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela.

Dopiero od tak ustalonej liczby odejmuje się liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, np. z powodu choroby lub urlopu wypoczynkowego, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

Z orzecznictwa

Pracownik był od 10 do 13 maja na zwolnieniu lekarskim, 17 maja wziął urlop na żądanie. Pracuje w systemie podstawowym czasu pracy na cały etat od poniedziałku do piątku. W instytucji obowiązuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy.

Norma czasu pracy dla pracownika zatrudnionego na cały etat w maju 2021 r. wynosi 152 godzin pracy, co liczy się tak: (40 godzin × 4 tygodnie) + (8 godzin × 1 dzień) – (8 godzin × 2 święta). Od tej liczby odejmuje się 40 godzin (4 × 8 godzin za czas choroby i 1 × 8 godzin za czas urlopu), co daje normę czasu pracy dla tego pracownika w maju 2021 r. w wymiarze 112 godzin pracy.

Jeżeli pracownik pracowałby w sobotę, która była dla niego dniem wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy, to pracodawca ma obowiązek udzielić mu w zamian całego dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z pracownikiem uzgodnionym (art. 1513 kp). W takim przypadku dojdzie do sytuacji, że pracownik w całym okresie rozliczeniowym przepracuje mniej godzin niż wynikałoby z obowiązującego go rozkładu czasu pracy, ponieważ zmniejszenie liczby godzin pracy stanowi konsekwencję po pierwsze wymagań z kp, a po drugie — określonej organizacji pracy przez pracodawcę.

Podstawa prawna

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 30 lipca 2020 r. poz. 1320; ost. zm. Dz.U. z 27 grudnia 2018 r. poz. 2432)