Pytanie

Instytucja kultury z własnych środków kupiła od organizatora wieczyste użytkowanie gruntu i budynek na cele kulturalne (powstanie tam biblioteka multimedialna). Wartość nieruchomości wynosi 230 000 zł. Rada gminy podjęła decyzję o zastosowaniu przy sprzedaży w formie aktu notarialnego bonifikaty 99%. Cena sprzedaży w akcie notarialnym wynosi więc 2300 zł.
W jaki sposób ująć w księgach zakup nieruchomości?
W jakiej wartości przyjąć nieruchomość do ewidencji księgowej?

Dla celów podatkowych wartość budynku będzie wynosiła tyle, ile instytucja kultury faktycznie zapłaciła za nieruchomość, czyli 2300 zł, zaś dla celów bilansowych będzie to wartość wynikająca z aktu notarialnego, czyli 230 000 zł.

Wyjaśnienie

Budynek oraz grunt w użytkowaniu wieczystym to dwa odrębne środki trwałe. Proszę zwrócić uwagę, że jeśli ani na fakturze, ani w akcie notarialnym nie jest wyszczególniona wartość poszczególnych środków trwałych, wówczas instytucja kultury powinna ustalić ją we własnym zakresie.

Zwracam uwagę, że dla celów bilansowych prawo użytkowania wieczystego gruntu podlega amortyzacji (art. 32 ust. 1 Ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, dalej: ustawa o rachunkowości). Ustalając okres amortyzacji użytkowania wieczystego i roczną stawkę amortyzacyjną, należy uwzględnić okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego. Okres użytkowania takiego prawa dla celów bilansowych zazwyczaj określa się na 20 lat (według stawki 5%) lub na 40 lat (według stawki 2,5%).

Amortyzacji prawa wieczystego użytkowania dokonuje się wyłącznie dla celów bilansowych. Natomiast dla celów podatkowych prawo użytkowania wieczystego gruntu nie podlega amortyzacji (art. 16c pkt 1 Ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych).

A zatem wskazane jest księgowanie odpisów amortyzacyjnych w ewidencji analitycznej na koncie kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Będącego własnością gminy gruntu, do którego instytucja kultury posiada prawo użytkowania wieczystego, nie ujmuje się w ewidencji bilansowej. Powinno ono być ujęte w ewidencji pozabilansowej wartości tego gruntu jednostronnym zapisem:

  • Wn 090 „Obce środki trwałe” (analitycznie: „Grunty w użytkowaniu wieczystym”).

Natomiast opłatę roczną za prawo użytkowania wieczystego instytucja ujmie następująco:

  • Naliczenie opłaty:
    • Wn 403 „Podatki i opłaty”,
    • Ma 220 „Rozrachunki publicznoprawne” (analitycznie: „Prawo użytkowania wieczystego gruntu”).
  • Przekazanie opłaty rocznej:
    • Wn 220 „Rozrachunki publicznoprawne” (analitycznie: „Prawo użytkowania wieczystego gruntu”),
    • Ma 130 „Rachunek bieżący”.

Fakturę VAT na zakup budynku w kwocie 2300 zł instytucja kultury może ująć następująco:

  • Wn 010 „Środki trwałe — wartość netto,
  • Wn 221 „VAT naliczony” — kwota VAT (jeśli VAT podlega odliczeniu),
  • Ma 202 „Rozrachunki z dostawcami” — kwota brutto.

Ponieważ kwota zakupu, a zatem wartość początkowa budynku jest niska, instytucja kultury może zastosować amortyzację jednorazową:

  • Wn 400 „Amortyzacja”,
  • Ma 070 „Umorzenie”.

Skoro w akcie notarialnym jest podana wartość budynku 230 000 zł, to do celów bilansowych należy powiększyć wartość budynku do tej kwoty (aktualizacja wyceny). Należy wziąć pod uwagę kwotę 227 700 zł, ponieważ 2300 zł zostało już zamortyzowane. Wówczas trzeba tę operację ująć w księgach:

  • Wn 010 „Środki trwałe”,
  • Ma 800 „Fundusz instytucji kultury”.

Proszę zauważyć, że instytucja kultury przy tej transakcji nie używa konta 840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”. Wynika to z tego, że zastosowana przez gminę obniżka nie jest dotacją na cele majątkowe.

Ze względu na niską wartość, można przyjąć w planie finansowym, że zapłata za budynek 2300 zł jest wydatkiem bieżącym.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 20 lutego 2018 r. poz. 395; ost. zm. Dz.U. z 24 sierpnia 2018 r. poz. 1629)
  • Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 30 maja 2018 r. poz. 1036; ost. zm. Dz.U. z 31 października 2018 r. poz. 2073)