Pytanie

Instytucja kultury wynajmuje firmie salę widowiskową, znajdującą się w jej budynku. Firma ta zatrudnia na umowę-zlecenie wskazanych i wymaganych w umowie między instytucją kultury a firmą pracowników niezbędnych przy obsłudze wynajmu sali. Wynagrodzenia pracowników zatrudnianych do obsługi sali przekraczają kwotę minimalnego wynagrodzenia w 2019 r., tj. 2250 zł. Zawierając z pracownikami instytucji kultury umowy-zlecenia, firma wynajmująca salę odprowadza od kwot w nich zawartych jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Czy takie rozwiązanie nie budzi wątpliwości w związku z zależnością występującą między pracownikiem instytucji kultury a miejscem i rodzajem wykonywanych czynności w ramach umowy o pracę i umowy-zlecenia (zakresy tych czynności pokrywają się)?

Zatrudnianie pracowników instytucji kultury poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju — co objęte stosunkami pracy — jest kontynuowaniem stosunku pracy w godzinach nadliczbowych. W takim tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z 12 kwietnia 1994 r., sygn. akt I PZP13/94, OSNAP 1994, nr 3, poz. 39 (a także w wyroku z 30 czerwca 2000 r., sygn. akt II UKN 523/99, OSNAP 2002, nr 1, poz. 22; w wyroku z 8 lipca 2015 r., sygn. akt II PK 282/14, MPP 2015, nr 11, s. 599).

Wyjaśnienie

Nie dotyczy to jednakże sytuacji, w której ta sama osoba zawarła umowę o pracę i umowę-zlecenia z innym podmiotem (np. firmą), będącą odrębnym podmiotem prawa. Takie stanowisko przedstawił SN w wyrokach z 5 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 50/13, OSNAP 2014, nr 9, poz. 129 (a także w wyrokach z 20 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 55/13; z 26 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 63/13).

W piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się istnienie obowiązku łącznego traktowania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przychodów z umów o pracę i dodatkowych umów cywilnoprawnych zawieranych przez instytucję kultury z własnymi pracownikami, jeśli w ramach tych ostatnich umów pracownicy wykonywali — poza obowiązującym ich czasem pracy — te same obowiązki, które składały się na treść łączących strony stosunków.

U podstaw takiej interpretacji leży dążenie do ograniczenia korzystania przez instytucje kultury z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy (między innymi w zakresie reglamentacji czasu pracy) oraz uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tych umów.

Chodzi również o ochronę pracowników przed przekazywaniem ich przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.

Stan faktyczny opisany w pytaniu dotyczy jednak prac wykonywanych przez pracowników instytucji kultury, ale nie na rzecz tej instytucji tylko na rzecz podmiotu obcego. Dlatego uważam, że opisany w pytaniu stan faktyczny nie rodzi po stronie instytucji kultury obowiązku uiszczenia dodatkowych składek na ubezpieczenia społeczne.