Pytanie

Instytucja kultury (gminny ośrodek kultury) planuje prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in. nauki języków obcych oraz prowadzenia innych form edukacyjnych, działalności szkoleniowej, reklamowej i promocyjnej, a także najmu i dzierżawy pomieszczeń oraz majątku ruchomego. Pozyskane środki będzie wykorzystywała na działania statutowe instytucji. Wszystko to zostało zapisane w nowym statucie.
Czy wiążą się z tym jakieś dodatkowe obowiązki, takie jak przy zakładaniu działalności gospodarczej (np. zgłoszenia, wpisy do odpowiednich rejestrów itd.)?

Nie, w tym przypadku instytucja kultury spełniła najważniejszy warunek w związku z prowadzeniem działalności innej niż kulturalna, wprowadzono bowiem odpowiednie zapisy do jej statutu.

Wyjaśnienie

Instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora, który powinien zawierać m.in. postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, jeżeli instytucja zamierza działalność taką prowadzić (art. 13 ust. 1 i ust. 2 pkt 6 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, dalej: ustawa o działalności kulturalnej). Z pytania wynika, że statut GOK zawiera takie postanowienia, w związku z czym może prowadzić określoną w ten sposób działalność gospodarczą, czyli inną niż kulturalna. Co więcej, w tym przypadku spełniono też warunek podnoszony w orzecznictwie, że zakres działalności innej niż kulturalna prowadzonej przez instytucję nie powinien całkowicie odbiegać od jej działalności podstawowej, czyli działalności kulturalnej.

Orzecznictwo

Działalność inna niż kulturalna nie powinna być wymieniona szczegółowo, ale sformułowanie w treści statutu powinno nie pozostawiać wątpliwości, że zakres tej działalności nie będzie całkowicie odbiegał od celu, dla którego instytucja ta została powołana. Odmienna interpretacja art. 13 ust. 2 pkt 2 [ustawy o działalności kulturalnej] jest nieuprawniona [uzupełnienie i podkreślenie Autora].

Wyrok NSA z 2 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 2864/16

Instytucja kultury uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora. Z urzędu podlega ona wpisowi do tego rejestru (art. 14 ust. 1 i 3 ustawy o działalności kulturalnej). Tak naprawdę to jest jedyny rejestr, który dotyczy każdej instytucji kultury i jest podstawą jej statusu prawnego oraz prowadzonej przez nią działalności opisanej w statucie.

Instytucja kultury może więc prowadzić działalność inną niż działalność kulturalna — stanowiącą jej działalność podstawową zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o działalności kulturalnej, czyli działalność gospodarczą, ale nie jest przedsiębiorcą.

Osoby prawne zamierzające prowadzić działalność gospodarcze, co do zasady podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, na zasadach określonych w Ustawie z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej: ustawa o KRS), ale nie wszystkie.

Wpisaniu do rejestru przedsiębiorców w KRS podlegają (art. 36 ustawy o KRS):

  • spółki: jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, z o.o., akcyjne oraz proste akcyjne, europejskie;
  • europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
  • spółdzielnie i spółdzielnie europejskie;
  • przedsiębiorstwa państwowe;
  • instytuty badawcze i instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz;
  • towarzystwa: ubezpieczeń wzajemnych oraz reasekuracji wzajemnej;
  • inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS — chodzi tu o osoby prawne podlegające wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
  • oddziały przedsiębiorców zagranicznych działające na terytorium Polski;
  • główne oddziały zagranicznych: zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji;
  • instytucje gospodarki budżetowej.

Jak więc widać, instytucje kultury nie podlegają wpisaniu do rejestru przedsiębiorców w KRS.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 7 lutego 2020 r. poz. 194; ost. zm. Dz.U. z 24 października 2019 r. poz. 2020)
  • Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 12 kwietnia 2023 r. poz. 685)