Pytanie

Biblioteka działa w strukturze ośrodka kultury, więc nie jest samodzielną jednostką.
Czy w takiej bibliotece musi być kierownik biblioteki, nawet gdy nie ma innych pracowników?

Z przepisów nie wynika obowiązek ustanawiania kierownika biblioteki wchodzącej w strukturę innej jednostki, w tym innej instytucji kultury. O tym decyduje organizator instytucji kultury, w skład której wchodzi biblioteka. Jeżeli więc w tym przypadku biblioteka wchodzi w skład innej instytucji kultury, to kwestie związane z organizacją takiej biblioteki powinien regulować statut instytucji kultury, czyli w tym przypadku ośrodka kultury.

Wyjaśnienie

Biblioteki publiczne służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych ogółu społeczeństwa oraz uczestniczą w upowszechnianiu wiedzy i kultury.

Bibliotekami publicznymi są Biblioteka Narodowa oraz biblioteki jednostek samorządu terytorialnego (art. 18 ust. 1 i 2 Ustawy z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, dalej: ustawa o bibliotekach). Biblioteka publiczna może stanowić samodzielną instytucję kultury albo wchodzić w skład innej instytucji kultury, w tym powstałej w wyniku połączenia, o którym mowa w art. 13 ust. 7 ustawy o bibliotekach.

Organizację oraz szczegółowy zakres działania biblioteki publicznej wchodzącej w skład innej instytucji kultury określa organizator w statucie tej instytucji kultury (art. 18 ust. 3 i 4 ustawy o bibliotekach).

Z art. 13 ust. 7 ustawy o bibliotekach wynika, że biblioteki publiczne można łączyć z innymi instytucjami kultury, jeżeli takie połączenie nie spowoduje uszczerbku w wykonywaniu dotychczasowych zadań.

Przy czym, zgodnie z art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o bibliotekach, biblioteki publiczne są organizowane w sposób zapewniający mieszkańcom dogodny dostęp do materiałów bibliotecznych i informacji.

Gmina organizuje i prowadzi co najmniej jedną gminną bibliotekę publiczną wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych.

Z przepisów tych wynika, że w przypadku bibliotek działających w strukturach innych instytucji kultury, to organizator określa w statucie organizację i szczegółowy zakres działania biblioteki wchodzącej w skład instytucji kultury. Istnieje więc możliwość, że organizator instytucji kultury, w strukturach której działa biblioteka, uzna, że kierownik takiej biblioteki nie jest potrzebny.

Jeżeli jednak w bibliotece nie ma pracowników, to niezbędne jest wskazanie zasad funkcjonowania wewnętrznej biblioteki. Chodzi tu o tak podstawowe kwestie, jak choćby obsługa czytelników biblioteki, opieka nad księgozbiorem itd.

W bibliotekach publicznych wchodzących w skład innej instytucji kultury organizację i szczegółowy zakres działania takiej biblioteki określa się w statucie tej instytucji.

Z art. 2 ustawy o bibliotekach wynika jednak, że w zakresie nieuregulowanym tą ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: ustawa o działalności kulturalnej).

W związku z tym, jak wynika z art. 13 ust. 3 ustawy o działalności kulturalnej, organizację wewnętrzną instytucji kultury określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora tej instytucji, po zasięgnięciu opinii organizatora oraz opinii działających w niej organizacji związkowych i stowarzyszeń twórców.

Wydaje się więc, że przepisy nakazujące określić:

  • w statucie instytucji kultury, w skład której wchodzi biblioteka, organizację biblioteki, a także szczegółowe zasady jej funkcjonowania oraz
  • w regulaminie organizacyjnym nadanym przez dyrektora instytucji kultury jej wewnętrzną organizację, w tym funkcjonującej w jej strukturach biblioteki

— nakładają się na siebie.

W konsekwencji w praktyce trudno będzie uniknąć powielenia określonych w statucie instytucji kultury zapisów dotyczących funkcjonowania wewnętrznej biblioteki także w regulaminie organizacyjnym całej instytucji kultury.

Nie zmienia to faktu, że w sytuacji przedstawionej w pytaniu zasady funkcjonowania wewnętrznej biblioteki powinny znaleźć się przede wszystkim w statucie instytucji kultury, w skład której wchodzi biblioteka.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (tekst jedn. Dz.U. z 22 listopada 2022 r. poz. 2393)
  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 24 stycznia 2024 r. poz. 87)