Pytanie

Osoba zatrudniona na stanowisku inwentaryzatora/kustosza odmówiła przyjęcia odpowiedzialności za zbiory.
Kto w muzeum, oprócz dyrektora jednostki, odpowiada za zbiory?
Czy w razie kontroli inwentaryzator/kustosz merytorycznie ponosi odpowiedzialność za zbiory bez względu na odmowę jej przyjęcia?

Pracownik ponosi odpowiedzialność w zakresie, w którym została mu ona przekazana przez pracodawcę w związku z zakresem jego obowiązków. Nie jest wymagana na to zgoda pracownika.

Wyjaśnienie

Dyrektor instytucji kultury, jako osoba uprawniona do zarządzania nią i do jej reprezentowania, ponosi odpowiedzialność w zakresie wszystkich spraw wchodzących w przedmiot działalności instytucji kultury (art. 17 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, dalej: ustawa o działalności kulturalnej).

Jest on uprawniony do przekazania określonych zadań i związanej z nimi odpowiedzialności pracownikom na określonych stanowiskach pracy, bowiem zakres odpowiedzialności pracownika za wykonywane zadania jest bezpośrednio związany z obowiązkami, które zostały mu określone przez pracodawcę.

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest wykonywanie pracy sumiennie i starannie oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeśli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę (art. 100 § 1 Ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, dalej: kp). Pracownik nie jest uprawniony do kwestionowania poleceń pracodawcy, jeżeli są one związane z zakresem jego obowiązków na danym stanowisku pracy. Jeżeli więc w pytaniu chodzi o odpowiedzialność merytoryczną za zadania, które przez pracownika powinny być wykonane, to nie ma obowiązku, a nawet praktyki odbierania zgody od pracownika na taką odpowiedzialność.

Dyrektor działający w imieniu instytucji kultury jako pracodawcy jest uprawniony do określenia zadań i związanej z tym odpowiedzialności pracownika zatrudnionego na stanowisku kustosza.

Nie może jednak zobowiązać tego pracownika na przykład do ochrony zbiorów, ponieważ stanowisko kustosza nie jest z tym związane, więc byłoby to sprzeczne z umową o pracę.

W pytaniu jest zbyt mało informacji, o jaki konkretnie zakres odpowiedzialności chodzi, ale jeśli byłby on związany na przykład z odpowiedzialnością za zniszczenie lub utratę zbiorów, to zgodnie z art. 114 kp kustosz odpowiadałby jedynie wówczas, gdyby nastąpiło to z jego winy, chociażby nieumyślnej, i na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwo działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda (art. 115 kp).

Zakres odpowiedzialności za szkodę ograniczony został do wysokości trzykrotnego wynagrodzenia pracownika (art. 119 kp). Tylko wtedy gdy pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Podstawa prawna

  • Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz.U. z 7 lutego 2020 r. poz. 194; ost. zm. Dz.U. z 21 sierpnia 2023 r. poz. 1662)
  • Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 31 lipca 2023 r. poz. 1465)